پلاستیک در حال سیطره بر دنیای امروز ماست، به هر سو که نگاه کنیم می توانیم ردپای آن را ببینیم. در این میان بازیافت و استفاده مجدد از پلاستیک به یکی از دغدغه های ما انسان ها بدل شده است. پلاستیک سالها و در مواردی قرن ها زمان نیاز دارد تا تجزیه شود و هر راهی برای استفاده مجدد یا بازیافت آن می تواند مورد استقبال قرار بگیرد. استفاده از پلاستیک در بتن و بتن لاستیکی یکی از این راه هاست که در این مطلب به جزییات آن می پردازیم.
ضایعات پلاستیکی و تولید گرانول
ضایعات پلاستیکی موجب ضرر های اقتصادی و محیط زیستی بسیاری هستند. طبق گزارش ها در تمامی کشورها تعداد بسیاری تایر دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
چین رتبه اول استفاده از تایر و رتبه دو تولید تایرهای بلا استفاده را دارد. برای مثال در ایران هر سال 10 میلیون تایر ضایعاتی تولید میشود. تبدیل این ضایعات پلاستیکی به گرانول های پلاستیک طبق روند شکل انجام می شود.
بعد از جمع آوری تایرهای بلا استفاده، ابتدا سیم های داخل شان حذف می شود و سپس خورد و تبدیل به گرانول هایی می شود که می توانند اندازه ای بین 1 تا 4 میلی متر داشته باشند.
شاید سوزاندن پلاستیک تایر یکی دیگر از کارهایی باشد که غالبا صورت میگیرد ولی حجم خسارت وارده بر محیط زیست با این کار غیر قابل جبران است. از گرانول های پلاستیکی تولید شده در انتهای روند برای تولید بتن استفاده می شود به این نحو که در بتن CRC بصورت جایگزین ماسه استفاده می گردد.
در ادامه به تعریف بتن لاستیکی می پردازیم. علاوه بر این یکی دیگر از روش های استفاده از گرانول های بازیافتی پلاستیکی برای ساخت آسفالت و در جاده ها می باشد. که البته از گرانول های پلی اتیلینی حاصل از ظروف پلاستیکی نیز در آن ها استفاده می گردد.
بتن لاستیکی چیست؟
بتن لاستیکی (CRC) که به انگلیسی Crumbed rubber concrete می باشد، یکی از این راه های نوین و مبتکرانه برای استفاده از پلاستیک ضایعاتی است. در بتن لاستیک از خورده های پلاستیکی تایرها همانطور که گفته شد با ماسه جایگزین و مورد استفاده قرار می گیرد. با این روش تایرها که بازیافتشان بسیار چالش برانگیز است، مجددا در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند.
RCU نام دیگری است که بر بتن های لاستیکی که در آن ها از گرانول های پلاستیکی به عنوان جانشینی برای سنگدانه های بتن استفاده می شود، نهاده اند. وممکن است با این نام نیز برخورد داشته باشید. خصوصیات و پایداری بتن لاستیک با افزودن ذرات لاستیکی عمل آوری شده و مواد سیمانی مناسب می تواند بهبود بیابد.
استفاده از پلاستیک در بتن بلوک ها نشان داده که موجب سبک تر شدن و مقاومت لغزشی بیشترشان می گردد در حالی که مقاومت سایششان کمتر می شود. همچنین از آن ها در پانل های پیش ساخته نیز استفاده گردیده است.
لاستیک تایر مورد استفاده در بتن
ضایعات لاستیک تایرها یا سوزانده می شوند و یا دفن می شوند. در روش های نوین تر از آن ها به عنوان کود و یا در آسفالت ها استفاده می شود. در شکل استفاده از آن در آسفالت را مشاهده می کنید.
در سال های اخیر از آن برای ساخت بتن نیز استفاده می گردد. شکل های مختلفی از لاستیک تایر ها در بتن مورد استفاده قرار می گیرد که شامل پودر، خرده یا تراشه، گرانول و فیبر می باشد. این اشکال مختلف بسته به اندازه شان به جای سنگدانه های ریز و درشت و شکل پودر به جای سیمان مورد استفاده قرار می گیرد.
افزودن ذرات لاستیک عموما موجب کاهش مقاومت فشاری و افزایش جذب آب در بتن می شود. ذرات لاستیکی ضریب اصطکاک بالا تری نسبت به سنگدانه های طبیعی دارد. ذرات لاستیک افزودنی پلاستیکی بتن نیستند بلکه به عنوان جزیی از مواد اولیه بتن مورد استفاده قرار می گیرند.
تفاوت بتن لاستیکی و بتن پلاستیکی چیست؟
ماده ای که باعث می شود بتن های پلاستیکی شکل گیرد بنتونیت می باشد که موجب معلق بودن ذرات بتن در بتنریزی است، در حالی که در بتن لاستیکی از گرانول های بازیافتی پلاستیک به جای سنگدانه استفاده می شود. نتیجه حضور بنتونیت در بتن پلاستیکی، بتن پایدارتر و انعطاف پذیرتر می باشد و در سازه های هیدرولیکی نظیر سد ها و آب بند ها مورد استفاده قرار می گیرد.
اضافه نمودن ذرات لاستیک موجب بهبود کارایی و افزایش اسلامپ بتن لاستیکی می شود. این نوع بتن مقاومت سایشی و الکتریکی بالایی دارد. به دلیل نوین بودن این نوع بتن هنوز تحقیقات بیشتری راجع به آن در حال انجام است تا به گونه ای بهتر شناخته شود.
البته که پلاستیک کاربردهای بسیار متنوعی در صنعت ساختمان دارد برای اطلاعات بیشتر خواندن مقاله ” مزایا و معایب کاربرد پلاستیک در صنعت ساختمان ” را توصیه می کنیم.
خواص بتن لاستیکی
در ادامه به برخی خواص بتن لاستیکی به صورت جزیی می پردازیم.
بتن تازه لاستیکی
می دانیم که کارایی بتن را اسلامپ آن مشخص می کند. برخی از محققان بر این باورند که ذرات ریز لاستیکی، موجب کاهش اسلامپ در بتن لاستیکی می شود. در حالی که نتایج آزمایشات محققان دیگر نشان داده است که ذرات لاستیک بر خلاف ماسه آب را جذب نمی کند و در نتیجه کارایی این نوع بتن افزایش پیدا می کند.
پس می توان نتیجه گرفت که میزان و اندازه ذرات لاستیک مورد استفاده در بتن لاستیکی در کارایی آن تاثیر می گذارد. چگالی بتن های لاستیکی نیز با افزایش میزان ذرات لاستیکی (CR) کاهش پیدا می کند.
مقاومت بتن لاستیکی
همانطور که قبلا نیز اشاره گردید، نتایج برخی تحقیقات صورت گرفته نشان داده است که افزودن ذرات پلاستیکی (CR) موجب کاهش مقاومت فشاری و پیچشی در اکثر موارد می شود. حضور ذرات پلاستیکی باعث به وجود آمدن حفرات زیادی می شود که ویژگی های مکانیکی را کاهش می دهند. تغییر شکل تحت فشار ذرات لاستیکی، واکنش های شیمیایی و حفرات هوایی گفته شده می توانند برخی از دلایل این امر باشند. البته که با تدابیری خاص میتوان این موارد را تغییر یا بهبود بخشید.
تحقیقات نشان داده که استفاده از CR موجب افزایش مقاومت در برابر یخ زدگی و آب شدن می باشد. همچنین جذب آب نیز با افزایش میزان ذرات لاستیکی افزایش می یابد. مقاومتی سایشی نیز همچین ارتباطی را با ذرات لاستیکی موجود در بتن دارد. بتن لاستیکی مقاومت خوبی در برابر اسیدها نیز دارد. علاوه بر این بتن لاستیکی مشخصه های مقاومت خوبی در برابر الکتریسته را نیز نشان داده است.
نتیجه گیری
در انتها می توان گفت که راه کارهای نوین در کاهش میزان زباله های پلاستیکی و استفاده مجدد از آن ها امروزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. زیرا آلودگی پلاستیکی بسیار گسترده شده است. برای اطلاع از مدت تجزیه آن مقاله چقدر طول می کشد تا زباله های ما تجزیه شوند؟ را ببینید. یکی از این روش ها بتن لاستیکی می باشد که از ذرات پلاستیکی در آن استفاده می شود.
با این روش می توان حجم ضایعات پلاستیکی را کاهش داد و در جهتی بهینه از آن بهره برد. بتن لاستیکی روشی نوین در ساخت بتن است که نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. ذرات پلاستیکی در بتن موجب بهبود برخی خصوصیات آن می شود. در حالی که می تواند بعضی دیگر از ویژگی های آن را تحت تاثیر قرار دهد. اما این راه کارهای نو ظهور و خلاقانه بازیافت هستند که می توانند سیاره زمین را نجات دهند.