هنر ساخت کود و آینده ی استفاده از آن

کشاورزی، بنیان تمدن بشری، از حدود ۱۰,۰۰۰ سال پیش آغاز شد و به سرعت یک واقعیت مهم را آشکار کرد: خاک‌ها به طور نامحدود حاصل‌خیز نیستند. برای سیر کردن جمعیت رو به رشد، انسان‌ها مجبور شدند به دنبال راه‌هایی برای بازگرداندن مواد مغذی به زمین باشند. این نیاز، جرقه‌ای در مسیر توسعه کشاورزی زد و کودها به ناجی خاک و ضامن بقای تمدن‌ها تبدیل شدند. حتی تصور رشد بی‌سابقه جمعیت در دو قرن اخیر بدون نقش حیاتی کودها، غیرممکن است.

نخستین کشاورزان، از ضایعات حیوانی، کمپوست، خاکستر گیاهان سوزانده شده، فضولات انسانی (نایت‌سویل) و بقایای ماهی برای غنی‌سازی زمین‌های خود استفاده می‌کردند. تمدن‌های باستانی چون مصریان، یونانیان، رومیان و چینی‌ها با درایت تمام، این مواد را به خاک بازمی‌گرداندند.

از نگاه علمی تا انقلاب سبز

قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی، شاهد آغاز مطالعات علمی بر روی ترکیب خاک و تغذیه گیاهان در اروپا بود. اما نام “یوستوس فون لیبیگ” در قرن ۱۹، به عنوان “پدر شیمی کشاورزی” ماندگار شد. او برای اولین بار نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) را به عنوان سه ماده مغذی اصلی و حیاتی برای رشد گیاه شناسایی کرد. این کشف، پایه و اساس تولید کودهای مدرن را بنا نهاد.

با کشف ذخایر عظیم فسفات طبیعی و گوانو (کود غنی از نیتروژن که از فضولات پرندگان دریایی به دست می‌آید) در قرن ۱۹، کشاورزی جهش بزرگی یافت. اما محدودیت منابع طبیعی، نیاز به جایگزین‌های مصنوعی را بیش از پیش نمایان ساخت. نقطه عطف واقعی، در اوایل قرن ۲۰ با ابداع فرآیند هابر-بوش توسط فریتز هابر و کارل بوش رخ داد. این فرآیند انقلابی، امکان استخراج نیتروژن از هوای اتمسفر و تبدیل آن به آمونیاک را فراهم آورد. تولید انبوه کودهای نیتروژنی که نتیجه این نوآوری بود، به “انقلاب سبز” منجر شد و نقشی بی‌بدیل در تغذیه جمعیت رو به رشد جهانی ایفا کرد.

شگفتی تولید مدرن کود

امروزه، تولید کود یک علم دقیق و فرآیندی پیچیده است. کود ها می توانند مایع باشند که در گالن های 5 لیتری تا 20 لیتری و همچنین ظروف یک لیتری بسته بندی می شوند. و یا اینکه به صورت دانه هایی باشند که به خاک افزوده می شوند.

قلب تپنده کارخانه: مواد خام و نسبت طلایی NPK

در یک کارخانه پیشرفته، مواد خام اصلی شامل فسفر، سولفات آمونیوم (منبع نیتروژن) و پتاسیم  با دقت بی‌نظیری در مخازن مجزا نگهداری می‌شوند. مهم‌ترین نکته اینجاست که ترکیب دقیق مواد مغذی (NPK) برای هر فرمولاسیون خاص (مثلاً ۱۳-۵-۸) با حساسیت و دقت بالا، تا واحد کیلوگرم وزن می‌شود.

دانستنی جالب:NPK  مخفف سه عنصر حیاتی نیتروژن (Nitrogen)، فسفر (Phosphorus) و پتاسیم (Potassium) است. اعداد روی بسته‌بندی کود (مثلاً ۱۳-۵-۸) به ترتیب نشان‌دهنده درصد وزنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل دسترس در آن کود است.