صنعت داروسازی جزء حیاتی مراقبتهای بهداشتی مدرن است که داروهای نجات دهنده زندگی را برای میلیونها نفر در سراسر جهان فراهم میکند. یکی از مهمترین جنبههای این صنعت بستهبندی داروها است که ایمن، موثر و سهولت استفاده از آنها را تضمین میکند. در این مقاله، فرآیند بستهبندی دارو را از جمله مواد مورد استفاده، فرآیند ساخت و اهمیت پر کردن و استریل کردن بررسی خواهیم کرد.
مواد مورد استفاده در بسته بندی دارو
مواد مورد استفاده در بستهبندی دارو با دقت انتخاب میشوند تا اطمینان حاصل شود که ایمن، بادوام و قادر به محافظت از داروها در برابر آلودگی و آسیب هستند. برخی از رایجترین مواد مورد استفاده در بستهبندی دارو عبارتند از:
- شیشه: شیشه به دلیل خواص ممانعت کننده عالی که به محافظت از دارو در برابر رطوبت، اکسیژن و سایر آلایندهها کمک میکند، یک انتخاب محبوب برای بستهبندی دارو است. همچنین شیشه از نظر شیمیایی بیاثر است، به این معنی که با دارو واکنش نشان نمیدهد و از پایداری و اثربخشی دارو اطمینان میدهد.
2. پلاستیک: پلاستیک یکی دیگر از مواد رایج مورد استفاده در بستهبندی داروها است، به ویژه برای داروهای مایع و داروهایی که نیاز به ظرف انعطافپذیر دارند. پلاستیک سبک، بادوام است و به راحتی در اشکال و اندازههای مختلف قالب گیری میشود. برخی از انواع متداول پلاستیک مورد استفاده در بستهبندی دارو شامل پلی اتیلن (PE)، پلی پروپیلن (PP) و پلی وینیل کلراید (PVC) میشود. قوطی پلاستیکی دارو از جمله مواردی است که شرکت ساپل تولید میکند.
3. آلومینیوم: آلومینیوم به دلیل خواص سبک وزن، بادوام و مانعی که دارد اغلب در بستهبندیهای دارویی استفاده میشود. آلومینیوم معمولا در بستههایی استفاده میشود که برای بستهبندی قرصها یا کپسولها و همچنین در پوشش برخی ظروف پلاستیکی برای محافظت بیشتر در برابر رطوبت و اکسیژن استفاده میشود.
4. کاغذ و مقوا: کاغذ و مقوا اغلب در بستهبندی بیرونی داروها مانند جعبه و کارتن استفاده میشود. این مواد سبک وزن هستند، قابل بازیافت هستند و به راحتی میتوان آنها را با اطلاعات مهم در مورد دارو، مانند دستورالعملهای دوز و هشدارها، چاپ کرد.
آشنایی با فرآیند تولید بسته بندی دارو
فرآیند تولید بسته بندی دارو در مقیاس شامل مراحل مختلفی از جمله طراحی، انتخاب مواد، تولید و کنترل کیفیت است. در این قسمت مروری بر هر مرحله بیان شده است:
- طراحی: طراحی بستهبندی دارو یک مرحله حیاتی است، زیرا باید اطمینان حاصل کند که بستهبندی برای استفاده آسان است، محافظت کافی برای دارو فراهم میکند و الزامات قانونی را برآورده میکند. طراحان با در نظر گرفتن عواملی مانند نوع دارو، مخاطبان هدف و کاربرد مورد نظر، برای ایجاد بستهبندیهایی که این معیارها را برآورده میکنند، همکاری نزدیکی با شرکتهای دارویی دارند.
- انتخاب متریال: پس از نهایی شدن طرح، مواد مناسب باید انتخاب شوند. این موضوع شامل در نظر گرفتن عواملی مانند خواص بازدارنده مواد، سازگاری آن با دارو و تاثیرات زیست محیطی آن است. انتخاب مواد گامی مهم در حصول اطمینان از ایمن، موثر و پایدار بودن بستهبندی دارو است. در تصویر انتخاب و تست متریال در آزمایشگاه شرکت ساپل قابل مشاهده می باشد.
- تولید: تولید بستهبندی دارو بسته به نوع بستهبندی و مواد مورد استفاده، فرآیندهای مختلفی را شامل میشود. برخی از روشهای رایج تولید عبارتند از:
- قالب گیری بادی: این فرآیند شامل حرارت دادن یک ماده پلاستیکی و سپس دمیدن هوا به داخل آن برای ایجاد یک ظرف توخالی است. قالب گیری بادی معمولا برای تولید بطری پلاستیکی و ظروف برای داروهای مایع استفاده میشود. معمولا ظروف بادی ابعاد بزرگتری نسبت به ظروف تزریقی دارند.
- قالب گیری تزریقی: قالب گیری تزریقی شامل حرارت دادن یک ماده پلاستیکی و سپس تزریق آن به قالب برای ایجاد یک جسم جامد است. این فرآیند معمولا برای تولید درب پلاستیکی، درپوشها و سایر اجزای بستهبندی دارو استفاده میشود.
- ترموفرمینگ: ترموفرمینگ شامل حرارت دادن یک ماده پلاستیکی و سپس شکل دادن به آن با استفاده از قالب یا خلاء است. این فرآیند معمولا برای سایر انواع بستهبندی پلاستیکی استفاده میشود.
- پر کردن و پایان استریل: این یک مرحله حیاتی در تولید داروهای تزریقی، مانند واکسنها و بیولوژیکها است. پر کردن و پایان استریل شامل پر کردن دارو در ظرف نهایی آن (مانند ویال یا سرنگ) و سپس مهر و موم کردن آن در یک محیط استریل است. این موضوع فرآیند تضمین میکند که دارو عاری از آلودگی باقی میماند و اثربخشی خود را حفظ میکند.
- کنترل کیفیت: کنترل کیفیت بخشی ضروری از فرآیند تولید بستهبندی دارو است و اطمینان حاصل میکند که بستهبندی استانداردهای لازم برای ایمنی، اثربخشی و قابلیت استفاده را برآورده میکند. این موضوع شامل آزمایش بستهبندی برای عواملی مانند خواص مانع، سازگاری با دارو و سهولت استفاده است. همچنین کنترل کیفیت شامل بررسی بستهبندی برای عیوب، مانند نشت یا آسیب است که میتواند ایمنی و اثربخشی دارو را به خطر بیندازد.
سخن پایانی
همانطور که قبلا ذکر شد، پر و استریل کردن یک مرحله مهم در تولید داروهای تزریقی است. این فرآیند تضمین میکند که دارو از آلودگی پاک میشود که برای حفظ ایمنی و اثربخشی آن ضروری است. داروهای آلوده میتوانند باعث مشکلات سلامتی جدی از جمله عفونتها و واکنشهای نامطلوب شوند که در برخی موارد میتواند تهدید کننده زندگی باشد.
پر و استریل کردن یک فرآیند بسیار تخصصی است که به یک محیط کنترل شده، تجهیزات تخصصی و تکنسینهای ماهر نیاز دارد. این فرآیند معمولا در اتاق تمیز انجام میشود که فضایی با طراحی ویژه با کنترلهای دقیق بر روی عواملی مانند دما، رطوبت و کیفیت هوا است.